Ang Kalupi - Suriing Basa

Ang kalupi ni Benjamin Pascual- suriing basa. May akda; Tauhan; Tagpuan; Gitna; Wakas; Mga Aral

Thursday, October 17, 2019 || Aron Armada; Patricia Bensorto

Ang Kalupi

May akda: Benjamin Pascual

          Siya ay ipinanganak sa Lungsod ng Laoag, Ilocos Norte. Isa siyang kuwentista at nobelista. Marami na siyang naisulat na maikling kuwento sa wikang Ilokano at nakasulat na rin ng dalawang nobela sa wikang ito. Naisalin niya sa wikang Ilokano ang Rubaiyat ni Omar Khayam. Magkasama sila ni Jose Bragado na nag-edit ng Pamulinawen, isang antolohiya ng mga tula ng 36 na makatang Ilokano. Siya ang Tagapayong Legal ng GUMIL, Metro Manila.

  A.   Tauhan

 Aling Marta- siya ay isang ina na hangad lamang ay makapaghanda ng selebrasyon para sa kanyang anak na magtatapos ng hayskul. Ngunit siya ay mapanghusgang tao, sinungaling, mainitin ang ulo at nagmamarunong pa kaysa sa mga polisya.

       Andres Reyes- Siya ang batang napagbintangan na magnanakaw. Siya ay isang mahirap, walang pinag-aralan at walang permanenteng tirahan.

        Dalagang Anak ni Aling Marta- siya ang selebrante na pinaghahandaan na selebrasyon ni Aling Marta dahil siya ay magtatapos ng hayskul.

         Mga Pulis- sila ang nagimbestiga sa kaganapan.

        Asawa ni Aling Marta- Siya ang kumuha ng pitaka ni Aling Marta ng walang paalam. Siya ay matiyagang nagtratrabaho para sa kanilang pamilya dahil siya ang Ama ng tahanan.

    Aling Godyang- siya ang inutangan ni Aling Marta para makabili ng panghanda. Siya ay isang tindera.

    B.  Tagpuan

Palengke ng tondo- kung saan namimili si Aling Marta

bahay nila Aling Marta- isang barung-barong na tinitirhan ng pamilya nila Aling Marta.

kalsada malapit sa outpost- kung saan kinausap ng pulis si andres at ang lugar kung saan namatay ang bata.

C.   Banghay

          Panimula

Masaya ang araw na yon dahil magtatapos na sa hayskul ang anak ni Aling Marta. Kaya siya ay naghanda para sa kanilang selebrasyon. Habang si Aling Marta ay namamalengke, biglang nawala ang kanyang pitaka, at sa paghinalang ito’y dinukot ni Andres na isang batang mahirap at gusgusin.

Gitna

     Saglit na kasiglahan

             Nabuhayan ng loob si Aling Marta nang makita niya ang pinaghihinalaang batang lalaki at tinulungan siya ng mga pulis.

      Kasukdulan

              Sinaktan ni Aling Marta si Andres dahil hindi ito umaamin na siya ang dumukotsa pera at si Andres ay pumipiglas upang ito ay makawala. Nang makahanap ng tiempo, tumakbo ang si Andres at siyay nabundol. Hanggang sa huling hininga nito ay sinabi niyang malinis ang kanyang konsensya at hindi siya ang dumukot ng pitaka.

 Kakalasan

        Hindi nakaimik si Aling Marta, hindi makapaniwala at siyay nababahala sa kahinatnan ng nangyari.

 Wakas

     Siya ay nangutang kaya Aling Godyang ng sa gayon ay makabili ng panghanda. Pagkauwi niya sa kanilang bahay, laking pagtataka ng kanyang asawa at anak kung saan ito nakuha an gang pambili kung naiwan naman nito ang kanyang pitaka sa bahay.

Tunggalian

   Tao laban sa tao- dahil pinapakita sa kwento kung paano pagbintagan at saktan ni Aling Marta si Andres. Si Andres na wala naman talagang ginawang masama at malinis ang konsensya.

     Tao laban sa lipunan- makikita sa kwento kung gaano kahirap para kay Andres na paniwalaan agad ng mga tao na hindi niya talaga ninakaw ang pitaka. Dahil sa kanyang estado sa buhay at kalagayan, hinuhusgahan na agad siya ng lipunan.

D.  Teoryang Pampanitikan

Teoryang Realismo- dahil ang kwento ay nagpapakita rin kung ano ang nangyayari sa totong buhay. Pinapakita sa kwento ang ilang mga bagay o sitwasyon na nararanasan ng mga taong kagaya ni Andres. Mahirap kunin ang hustisya at hindi agad naniniwala ang mga tao sa kanya.

Teoryang Siko-Analitikal- dahil aminin man natin o hindi, may pagkakataon din na hindi natin maiwasan mag-isip o manghusga ng ibang tao dahil sa kanilang kalagayan sa buhay. Pinapapakita sa kuwneto kung paano mag-isip ang mga tao na nakakaangat sa buhay, sa kapwa taong mahirap ang estado sa buhay. Kagaya na lamang ni Aling Marta kay Andres na nag-isip agad ng masama dahilan upang humantong ito sa hindi kanais-nais na pangyayari.

Teoryang Humanismo- nakapokus rin ang kwento sa tao. Pinapakita sa kwento kung ano ang mga katangian, kakayahan ng tao, kung paano mag-isip mga tao. Kagaya nalamang kina Aling Marta at Andres.

E. Napulot na Aral

                    Ang aking natutunan ay hindi dapat manghusga agad ng tao dahil lang sa sila ay mahirap at madungis.  Hindi sapat na basehan ang kaanyuan ng tao para sila ay husgahan agad. Hindi naman lahat ng tao na walang pinag-aralan at mahirap ay gumagawa na ng immoral na mga bagay para lang makakain. Magtanong muna at hayaan ang awtoridad na gawin ang kanilang trabaho, huwag magmamarunong. Tandaan, truth will always prevail.